Anlatının Suskunluğu: Kureyş’in Kurtları
Kureyş’in Kurtları, İnan Çetin’in birçok eserinde olduğu gibi kendine temel bir izlek olarak ölümü seçmiş. Ölümün ve ölüme yakın olmanın yaşamla arasında kurduğu bağlantı, daha doğrusu bir bağlantısı olması gerektiği fikri Kureyş’in Kurtları’nda tüm hikâyelerde yer alan bir unsur.
Kureyş’in Kurtları, İnan Çetin’in birçok eserinde olduğu gibi kendine temel bir izlek olarak ölümü seçmiş. Ölümün ve ölüme yakın olmanın yaşamla arasında kurduğu bağlantı, daha doğrusu bir bağlantısı olması gerektiği fikri Kureyş’in Kurtları’nda tüm hikâyelerde yer alan bir unsur.
Kitabın ilk hikâyesi olan Kureyş’in Kurtları’ndaki dedenin, Kıyamet Örtüsü’ndeki Zeliha’nın, Ejderha’daki hasta kadın ve Ülgen Bey’in, İris’teki Timur ve İris’in ikiz kardeşinin, Talihli Kuşlar Hanın’daki Nezir ve Hene’nin, Tahtacı Resmi’deki Resmi’nin yaşama dair kurguları ölümle beslenir. Ölüm onların hep yanı başındadır. Hayata dair öğrendikleri ve yaşadıkları da ölümün yaşama düşen gölgesinden beslenir hatta zaman zaman bir sanat eserine döner. Zeliha Kıyamet Örtüsü adını verdiği desenini sadece hatıralarla örmez, kocasının ölümüyle ve kendisinin giderek yaklaşan ölümüyle her bir ipliğe can verir.
Hikâye içinde hikâye anlatmak İnan Çetin edebiyatının tipik özelliklerinden biri. Bu eserde de Kureyş’in Kurtları, Ejderha’da bize hikâyeler anlatan kahramanlar var. En çok hikâye anlatan kahraman ise Kureyş’in Kurtları’nda yer alıyor. Hatta burada anlatıcının gözünden oldukça saygın biri şeklinde bahsedilen dedenin ölümünden sonra konuşan komşu, dedeye dair kurduğu anlatıda onu bir cinayet işlemekle suçlar. Fakat bu cinayetin neden işlendiğini biz okur olarak bilemeyiz. Komşunun anlatısında bir taraftan dedenin işlediği cinayete hak verir bir durum da var gibidir. Anlatıcının annesi ise kayınpederine dair bu anlatıya kayıtsızdır. Neden kayıtsız olduğu da hikâyede açık edilmemiştir. Dedenin cesedinin yedi gün gömülmemesi, bu süre içerisinde Kureyş’in kurtları gelip onu almazsa gömülmesine dair mirasını torunu yerine getirir. Ölünün bir tepede bırakılması bana oldukça metaforik geldi. İnan Çetin’in eserlerinde yakın tarihin siyasi olaylarına dair bir sürü gönderme yapılıyor. Bir ölünün kendi isteğiyle gömülmemesi acaba suçluluk duygusu mu var sorusunu akla getiriyor. Yaşarken yaptığı ama yaptığı için pişman olduğundan mı bunu yapıyor? İşlediği cinayet mi onu buna itiyor? Torununa anlattığı kurtlara verilmiş olan kutsallık ve ışığa hikâyedeki diğer kahramanların çok da inanmadığı görülüyor. Dede bu şekilde bir sağaltıma ulaşacağını mı düşünüyor? Tüm bu soruların cevapları hikâyede okura bırakılmış.
Anlatı içinde anlatının kitapta ortaya çıktığı bir diğer hikâye Tahtacı Resmi hikâyesi. Burada anlatının içinden bir başka anlatıyı yaratan unsur, Resmi’nin bıraktığı, hayatını anlatan, ona bir anlam atfetmeye çalışan bir mektup. Kıyamet Örtüsü hikâyesindeki kahramanın kilimlere işlediği desenler de aslında anlatı içinde yaratılmış bir başka anlatı: Hep tekrarın yaşandığı hatırlama üzerine kurulu bir anlatı. Bu durum da yine gömülmek istemeyen dededeki yarım kalmış anlatı gibi. Neden işlendiğini bilemediğimiz cinayet gibi. Kıyamet Örtüsü’ndeki kadın kahramanın suskunluğunun kocasının ölümü dışında başka bir sebebi var mı? Suskunluklar ve sessizliklerin bıraktığı izlenim bize bu boşluklarda masumiyetin uzağına fırlatılmış gerçeklere açılan kapılar olduğuna işaret ediyor. Yazar, bize bu kapıları gösteriyor; oradan girip girmemek ise okura kalmış. Çünkü oradan girmek aynı zamanda bir yüzleşme. Kim bu yüzleşmeyi kendinden bağımsız yapabilir ki ve kim gerçekten kendini de suçlu bulmayı göze alabilir? Ejderha hikâyesinde karısının görünümünü iğrenç bir hale sokan hastalığına rağmen onunla birlikte olan kocası, tiksinme duygusunu gizlemeyi başarabilir mi gerçekten? Karısı bunun farkında değil midir? Bu koca kendinden neden tiksinmez?
Kureyş’in Kurtları, suskunlukları, sessizlikleri ve kaybolan, yok olan gerçekleri görmeye davet eden incelikleriyle farklı bir eser.